پدیده مرتضی پاشایی در کردستان عراق!!

تشیع جنازه خودجوش و گسترده و کم سابقه پاشایی چنان بازتاب گسترده ای در محافل اجتماعی و فرهنگی و رسانه ای یافت که پس از آن پاشایی نه فقط یک جوان ناکام موسیقی پاپ ایرانی بلکه پدیده ای جامعه شناختی محسوب می شد. 

  این ماه ها برای بسیاری از ایرانیان حتی آنهایی که ارتباط چندانی با دنیای موسیقی پاپ ندارند، نام مرتضی پاشایی نامی آشنا است. مرگ مرتضی پاشایی و بدرقه تاریخی مردم تهران در یکشنبه 25 آبان ماه نشان داد که مرتضی پاشایی پدیده ای نوظهور در دنیای موسیقی ایران بود که توانست در دوره کوتاهی از فعالیت هنری ارتباط گسترده ای با مخاطبان عموماً جوان خود در سطح کشور و حتی فراتر از آن برقرار سازد.

تشیع جنازه خودجوش و گسترده و کم سابقه پاشایی چنان بازتاب گسترده ای در محافل اجتماعی و فرهنگی و رسانه ای یافت که پس از آن پاشایی نه فقط یک جوان ناکام موسیقی پاپ ایرانی بلکه پدیده ای جامعه شناختی محسوب می شد. واکنش های متفاوت برخی جامعه شناسان و تحلیل گران کشور به مراسم تشییع پاشایی نشان داد که این پدیده نوظهور هنری کشور توانسته در حوزه اجتماعی اثرات قابل تأملی برجای بگذارد.
 

در جریان درگذشت پاشایی و واکنش ها و تجمع های خودجوش پس از آن مشخص شد نه فقط تهرانی ها بلکه بسیاری از ایرانیان در اقصی نقاط کشور نیز تحت تأثیر این پدیده موسیقی پاپ قرار داشته اند. تجمع مردم و به خصوص جوانان در اصفهان، تبریز، سنندج، گرگان و شیراز و سایر نقاط نشان داد جامعه جوان ایرانی در مسیر تجارب منحصر به فرد خود با رویدادهای ویژه خود روبروست و فهم پدیده های اجتماعی مرتبط با جوانان باید در اولویت دستگاه های فرهنگی و اجتماعی و سیاست گذار کشور قرار گیرد. اما در کنار این ویژگی ها شاید عجیب به نظر برسد که موسیقی پاشایی و مهمتر از آن پدیده ای به نام مرتضی پاشایی حتی در خارج از مرزهای کشور نیز اثرگذاری عمیقی داشته است.

پوستر تبلیغاتی مرتضی پاشایی

برای راقم این سطور ظهور پدیده هایی چون مرتضی پاشایی را در قالب ویژگی انسان ایرانی امروز و حتی فراتر از آن انسان امروزی و مفهومی به نام سیاست زندگی می توان فهم کرد. سیاست زندگی در کنار سیاست رهایی بخش یعنی سیاست زندگی در پی اثبات هویت شخصی و تعیّن زندگی شخصی است و البته اگر موانعی در برابر آن ظهور و بروز یافت این سیاست ممکن است سمت و سویی رهایی بخش نیز بیابد، یعنی سیاست زندگی لزوماً در برابر سیاست رهایی بخش قرار نمی گیرد.

تبلیغ مرتضی پاشایی

سفر پژوهشی و رسانه ای به عراق و تلاش برای مواجهه تحقیقی با پدیده ای به نام داعش با اثرات گسترده و پیچیده ای که در منطقه خاورمیانه بر جای گذارده، فرصتی بود تا در مناطق مختلف این کشور و به ویژه در اقلیم کردستان عراق در پی بررسی وضعیت اجتماعی و فرهنگی این مناطق نیز بر آیم و در گفتگو ها و مشاهداتم نیم نگاهی نیز به سایرحوزه های فرهنگی و اجتماعی داشته باشم و در کنار دیدن آثار فجایعی که این شبکه تروریستی (به زعم ادعاهای رهایی بخش این جریان) بر جای گذارده به سایر حوزه های فرهنگی نیز توجهی داشته باشم. در این فرایند یکی از پدیده هایی که می توانست برای گزارشگری از ایران غیرعادی و شگفت انگیز باشد حضور نام و موسیقی مرتضی پاشایی به خصوص در استان سلیمانیه و اربیل کردستان عراق بود. به سخنی دیگر گویا اثرات پدیده ای به نام مرتضی پاشایی را نه تنها در درون کشور بلکه فراتر از آن و حتی در کردستان عراق نیز باید بررسی کرد.
 

به گزارش ایران، برای هر رهگذری در سرای شهر سلیمانیه یعنی اصلی ترین مرکز خرید سنتی و بازار پر تردد شهر و نیز در مرکز و اطراف بازار اربیل و بخصوص در مراکز فروش آثار موسیقایی پوستر های بزرگ و متنوع فارسی و کُردی مرتضی پاشایی و نیز پخش ترانه های این ترانه سرای جوان توسط استریوهای متعدد پدیده ای نبود که توجه را به خود جلب نکند. با حضور در تعدادی از فروشگاه های عرضه کالاهای هنری و فروش سی دی های موسیقی و گفتگو با فروشندگان مشخص می شد که مرتضی پاشایی در کردستان عراق و به خصوص در سلیمانیه نیز هواداران گسترده ای دارد. کاک آلان، مدیر موسسه ونوس در سرای سلیمانیه می گوید بسیاری از موزیسین های ایرانی در سلیمانیه هواخواهان خود را دارند. از شجریان تا سیمابینا و معین و دیگران اما در این ماه ها به شکل گسترده ای آثار مرتضی پاشایی با استقبال بیش از پیش مردم سلیمانیه روبرو شده است.
 

هر چند در محافل هنری و موسیقایی کردستان عراق و از سالیان دور ترانه سرایان ایرانی همچون استاد شجریان و استاد ناظری و علی رضا افتخاری و دیگران و نیز آوازخوانان ایرانی مقیم لس آنجلس چهرهای های بسیار مورد استقبال و شناخته شده ای به شمار می آیند و حتی ترانه سرایان پاپ دیگری چون محسن یگانه،پویا، احسان خواجه امیری، محسن چاوشی، مجید خراط ها و حمید عسگری نیز هواداران خاص خود را دارا هستند اما حضور مرتضی پاشایی بیش از دیگر هنرمندان در این روزها خود را می نمایاند.

گویی این روزها در تقابل با سیاست های تروریستی و دگر کشی جریان های تکفیری - جهادی صداهای رسای دیگری در برابر این جریان ها خود را نمایان ساخته است و سیاست زندگی را در این چالش میان زندگی خواهی مردم منطقه و مرگ خواهی گذشته گرا به روشنی می توان به تصویر کشید. تلاش برای اثبات هویتی متفاوت از آنچه داعش و دیگر جریان های تروریستی یا مرتجع در پی گسترانیدن هژمونی آن بر منطقه هستند و حضور مرتضی پاشایی همچون دیگر هنرمندان ایرانی یا هنرمندان برجسته کردستانی را در فضای عمومی و مدنی و هنری منطقه از همین منظر هم می توان درک کرد. اگرچه تنها در چند صد کیلومتر آن طرف تر جنگ خونین و سختی میان پیشمرگه های اقلیم کردستان و داعش در جریان است اما مردم این مناطق همزمان با مقابله با تروریسم بین المللی و سازمان یافته صدای زندگی را سر داده اند و اقبال به مرتضی پاشایی را در همین میانه باید دید. از این رویکرد موسیقی پاشایی یعنی نه به مرگ و سیاهی و آری به زندگی، و اینچنین است که در خیابان و سرای سلیمانیه همراه با صدای مرتضی پاشایی همنوا می شوم.
 

هنوز هم راه برگشتن به روز روشنو دارم

اگه از این شب تاریک یک جوری دست بردارم

هنوزم رد پای من تو برف های زمستانه

شاید بازم امیدی هست که برگردم به اون خونه…